Om de verwachte ontwikkeling van de algemene uitkering het hoofd te kunnen bieden zal in de Voorjaarsnota 2025 zicht moeten bestaan op de wijzen waarop wij als gemeente maatregelen kunnen en moeten nemen om een sluitende begroting voor in elk geval 2026 te kunnen vaststellen. Omdat de maatregelen structureel moeten bijdragen aan de benodigde financiële verbetering kunnen deze ingrijpend en complex zijn hetgeen een gedegen voorbereidingstraject vraagt waarmee na het vaststellen van de begroting voor 2025 een aanvang zal moeten worden gemaakt. In september 2023 is uw de raad geïnformeerd over de aangedragen scenario's bij de investeringsagenda 2024. Ook is het proces aangekondigd voor het traject om tot een financieel gezond meerjarenperspectief te komen. Daarbij zijn de volgende draaiknoppen benoemd, die momenteel nader worden uitgewerkt:
1. Prioritering van investeringen en -scenario's: Wat is een acceptabel investeringsvolume / kapitaallast en wat heeft dan prioriteit.
2. Doorlichting van de exploitatie: Wat kan minder zonder dat dit gevolgen heeft en waar zijn uitspraken mogelijk over het kwaliteitsniveau (op een later moment).
3. Bezien van het takenpakket: Zijn er niet-wettelijke taken die we als gemeente niet meer willen vervullen en is bijstelling/afschaling op wettelijke taken mogelijk?
4. Regiegemeente: Waar staan we op dit punt en zijn er mogelijkheden om taken via deze weg efficiënter en effectiever te doen c.q. uit te laten voeren?
5. Inkomstenkant: Zien we mogelijkheden om meer inkomsten te genereren met hogere belastingen/heffingen/ subsidies/ etc.?
In de Raadsbrief 12 maart 2024 "Meerjarig Financieel Gezond" is een update gegeven over het proces, planning en een nadere uitwerking van deze draaiknoppen, zodat concrete maatregelen richting 2026 in beeld zullen zijn. Deze brief is op 18 april 2024 in een oordeelsvormende sessie met de raadscommissie besproken. De uitwerking van de draaiknoppen wordt als totaalpakket opgeleverd, zodat de samenhang tussen de draaiknoppen in beeld is. Zoals gebruikelijk wordt de Investeringsagenda wel geactualiseerd aan de huidige omstandigheden; hier zijn echter nog geen keuzes in gemaakt. Eventuele keuzes kunnen gemaakt worden bij de bespreking van het totaal aan uitgewerkte draaiknoppen.
Door de nieuwe afspraken van het Rijk met gemeenten over financiering (structurele bevriezing opschalingskorting vanaf 2026; eenmalige korting gemeentefonds in 2025) komen de cijfers in een ander licht te staan. De opgave voor 2025 is groter geworden, terwijl de opgave voor de jaren erna lager wordt. Globaal blijven we de lijn volgen van het VNG-advies, waarbij geadviseerd werd om eventuele ombuigingen nog niet in gang te zetten, maar deze wel zo goed als mogelijk in kaart te brengen. Met genoemd traject geven we hier invulling aan.
Vanuit het licht van het VNG-advies en de Katwijkse vertaling daarvan werken we alle draaiknoppen uit, waarover we het gesprek met de gemeenteraad voeren. Uit de bespreking daarover, zal blijken in hoeverre uw raad bereid is om aan deze (of een of meerdere) knoppen te draaien. Het gesprek over de uitwerking van de draaiknoppen kan naar verwachting in het najaar van 2024 plaatsvinden conform de wensen die in de raadscommissie van 18 april jl. naar voren zijn gekomen.