Niet uit de balans blijkende verplichtingen

In totaal heeft de gemeente Katwijk voor € 183,7 miljoen borgstellingen voor leningen van derden afgegeven. Het gaat hier onder meer om waarborgen in de sfeer van de volkshuisvesting (achtervang), het verenigingsleven en stichtingen die het algemeen belang behartigen. Tevens heeft de gemeente hypotheken gewaarborgd via het Hypotheekfonds voor Overheidspersoneel; voor leningen boven de NHG norm staat de gemeente borg.

Geldnemer (bedragen x € 1.000)	Oorspronkelijk bedrag	Rente%	Boekwaarde 31/12/2023	Boekwaarde 31/12/2022
a. woningcorporaties	155.426	2,2%/6,37%	143.731	129.851
b. verenigingen	325	3,15%/3,25%	54	78
c. stichtingen	3.448	1,95%/5,14%	1.637	1.771
d. hypotheekfonds	848	3,8%/5,9%	426	433
e. woonzorginstelling	42.254	1,6%/3,48%	30.899	32.096
f. grondontwikkeling	7.000	0,7%/1,56%	7.000	7.000
Totaal	209.301		183.747	171.229

Toelichting
Gemeente Katwijk heeft een risico van 20% voor de leningen van € 35 mln onder f. grondontwikkeling. Onder de borgstellingen stichtingen is een lening begrepen van € 770.000 waar de gemeente Katwijk een risico heeft van 50%.

Ultimo 2023 staat de gemeente garant voor een leningenportefeuille van ruim € 40,02 miljoen (excl. de leningen aan de woningbouwcorporaties). Om het risico te beheersen om als borg op deze bestaande en nieuwe garantstellingen te worden aangesproken is het van belang nieuwe aanvragen grondig te beoordelen/toetsen en voor de reeds gegarandeerde leningen een adequaat monitoringstelsel te hebben waarin het risico bepalend is voor de zwaarte van het toezicht en de verlangde gemeentelijke bevoegdheden.

Dit monitoringstelsel is eind 2021 ingericht en uitgewerkt en uiteindelijk is het Kader garanties gemeente Katwijk vastgesteld in de raad van 2 december 2021 onder kenmerk Z38012D2731822.

Stand van zaken

Op hoofdlijnen is de situatie rondom de gemeentelijke garanties als volgt:

• Er zijn in 2023 alleen nieuwe aanvragen voor de woonstichting Dunavie verstrekt.
• Er zijn momenteel op de lopende garanties geen betalingsachterstanden.
• Voor veel organisaties onder het toezicht van de gemeente is het nog vooralsnog wachten op de jaarrekening 2023. Deze zijn opgevraagd. Bestaande stukken die zijn ontvangen zijn/worden beoordeeld.

In aanvulling op bovenstaand overzicht:

De Commissie BBV doet in haar Kadernota 2018 (paragraaf 4.1.1) de aanbeveling om meerjarige inkoopcontracten, die zouden moeten voldoen aan Europese aanbestedingsregels maar dat niet doen, in de toelichting op de jaarrekening op te nemen bij de ‘niet uit de balans blijkende verplichtingen’ voor het volle bedrag waarover het contract is afgesloten.

De achtergrond van deze aanbeveling moet worden gezocht in eventuele fouten die worden gemaakt bij het aanbesteden. Als een contract Europees aanbesteed had moeten worden, maar dit niet als zodanig is gedaan, zijn de bestedingen als fout aan te merken gedurende de gehele looptijd van het contract. Een dergelijke fout wordt ook wel financieel onrechtmatig genoemd, omdat niet wordt voldaan aan Europese wet- en regelgeving. De looptijd van een dergelijk contract is vaak afgesloten voor meerdere jaren met als effect dat elk jaar de werkelijke besteding fout is en elk jaar in de oordeelsvorming van de accountant meegenomen moet worden.

Het advies van de Commissie BBV zorgt ervoor dat bij het opnemen van de contractwaarde (het deel na balansdatum) onder de ‘niet uit de balans blijkende verplichtingen’ eenmalig voor het volledige bedrag van het contract als fout in de oordeelsvorming wordt betrokken. Dit kan alleen indien de bestedingen in de jaren erna (contractueel) verplicht zijn en dit vermeld is bij de niet uit de balans blijkende verplichtingen. Hetzij vanwege de materiële omvang van de verplichting hetzij vrijwillig wanneer de omvang van de niet uit de balans blijkende verplichting niet materieel is.

Om te voldoen aan het advies van de Commissie BBV voert Katwijk jaarlijks een spendanalyse uit op de bestedingen aan leveranciers. Deze spendanalyse is puur gebaseerd op de bestedingen aan leveranciers over het huidige boekjaar en waarbij wordt vastgesteld in hoeverre wel of niet terecht een Europese aanbesteding heeft plaatsgevonden. Er zijn geen gevallen van diensten, leveringen en/of werken Europees aanbesteed die in deze jaarrekening vermeld hoeven te worden.