Visie en uitvoering gemeentelijk grondbeleid

Het grondbeleid staat niet op zichzelf. Grondbeleid bevindt zich op het kruisvlak van omgevingsbeleid en financiën. De gemeente zet het privaatrecht in om beleidsdoelen op het gebied van wonen, werken, welzijn, infrastructuur, economie, recreatie, cultuur, educatie, milieu en landschapsontwikkeling uit verschillende programma’s te realiseren. Het grondbeleid is kapitaalintensief en soms risicovol. Het moet daarom passen binnen de financiële mogelijkheden en doelstellingen van de gemeente.

Als kerndoelstellingen van grondbeleid zijn te onderscheiden:

• Het bevorderen van het gewenste ruimtegebruik en de ruimtelijke kwaliteit. Met grondbeleid kan worden gestuurd in de de ruimtebehoefte van de verschillende functies.
• Een rechtvaardige kostenverdeling.
  Er zijn ontwikkelingen die geld opleveren en ontwikkelingen die geld kosten. In alle gevallen dienen de redelijk aan een ontwikkeling toe te rekenen kosten te worden doorbelast. De grondslag hiervoor is de gemeentelijke Nota kostenverhaal.

Met de juiste inzet van grondbeleid kan sturing worden gegeven aan de geformuleerde doelstellingen in het coalitieakkoord, met name voor woningbouw en economie. Door actief op de grondmarkt te opereren kan meer sturing op de realisatie van de ambities worden gegeven. Door renteschommelingen en schommelingen op de huizenmarkt zijn hieraan echter ook de nodige ricico’s verbonden. De nodige voorzichtigheid is geformuleerd in de gemeentelijke nota grondbeleid. Beschreven is dat Katwijk een situationeel grondbeleid voert: er wordt een actief grondbeleid gevoerd waar dit met het oog op de regierol voor het realiseren van ruimtelijke en maatschappelijke doelstellingen en het kostenverhaal noodzakelijk wordt geacht. Faciliterend grondbeleid wordt gevoerd waar dit vanwege het risicoprofiel en/of de eigendomsverhoudingen gewenst is. Tussenliggende variaties zijn mogelijk door samenwerkingsverbanden (Publiek – Private Samenwering = PPS) aan te gaan.
De tendens is dat er meer wordt overgelaten aan initiatieven uit de markt. Hierdoor loopt de gemeente minder risico’s. De gemeente houdt sturing door met name het primaat op de ruimtelijke ordening waarbij ook de doelgroepenverordening een belangrijk sturingsinstrument is. Ervaring leert overigens dat de markt de moeilijke en kapitaalintensieve locaties niet altijd oppakt. Voor die locaties blijft een actieve rol van de gemeente noodzakelijk.
Omdat de gemeente terughoudender op de grondmarkt opereert, minder strategische aankopen doet en juist overtollig vastgoed afstoot (verkooplijst), neemt de voorraad aan (potentiële) ontwikkellocaties in de eigen portefeuille (geadministreed onder Voorraden of mva) af. Dit is ook deels financieel ingegeven. De gemeente verkeerd niet in de financiële positie om grote grondvoorraden aan te houden.

Grondbeleid is niet voorbehouden aan de grondexploitaties voor woningbouw en bedrijfsterreinen.
Ook voor projecten zonder grondexploitatie kan het noodzakelijk zijn om over de gronden te kunnen beschikken. Te denken valt aan onderwijs en welzijnsgebouwen, maar ook het oplossen van knelpunten op het gebied van mobiliteit. Waar grond moet worden gekocht streeft Katwijk er naar dit in minnelijk overleg te verwerven. Omdat dit echter niet altijd het gewenste resultaat oplevert, moet bij actief grondbeleid keuzes worden gemaakt of en wanneer voorkeursrechten worden gevestigd en/of tot onteigening wordt overgegaan. Een onteigeningsbesluit wordt pas genomen als er geen andere mogelijkheden meer zijn.

Er zijn thans geen gemeentelijke voorkeursrechten (meer) gevestigd op gronden. Ook lopen er geen onteigeningsprocedures. In onderstaande tabel zijn voor enkele projecten de meest relevante ontwikkelingen weergegeven.

Project	Ontwikkelingen
Kleipetten - Zuid	Enkele eigenaren hebben een beroep gedaan op zelfrealisatie. Er worden hierover met de door hen ingeschakelde ontwikkelaar gesprekken gevoerd.
De Horn	Voor 2 deelgebieden zijn in 2023 overeenkomsten gesloten voor zelfrealisatie op basis waarvan de betrokken ontwikkelaar is gestart met de ontwikkeling van deze deelgebieden. De laatste door de gemeente te verkopen bouwkavels in het deelplan Rustig Water zijn / worden door middel van een tender op de markt gebracht waarna in 2024 de bouw kan starten.
Hof Korte Vaart	Na langdurige onderhandelingen kan in 2024 waarschijnlijk met de ontwikkeling van de Knarrenhof worden begonnen.
Bouwkavel Van Lierestraat	Na verhuizing van De Krulder naar het nieuwe schoolgebouw kan het oude schoolgebouw worden gesloopt. Aansluitend zal worden gestart met de bouw van het woon-zorgcomplex op deze locatie.
Mient Kooltuin	De gemeente heeft hier enkele percelen in eigendom. Deze gronden worden ingezet voor de (her)ontwikkeling van dit gebied tot een recreatieve overgangszone naar de duinen. Zo is door de inzet van ruilgrond een nieuwe locatie beschikbaar gekomen voor de Valkenburgse volkstuinvereniging.
Rijnsburg Noord / GOM	Voor de van de GOM overgenomen percelen grond zal in de totale visie op Rijnsburg Noord een visie op de herontwikkeling moeten worden opgesteld.
HOV – R-Net	Voor de aanleg van het tracé bij Duinvallei zullen grondtransacties moeten plaatsvinden. Voor toekomstig beheer van de grondstrook met het te plaatsen geluidsscherm zullen afspraken met de provincie moeten worden vastgelegd.
Valkenhorst	De uitspraak over het bestemmingsplan door de Raad van State heeft voor de nodige vertraging gezorgd. Onder het voorbehoud van een positieve uitspraak over het bestemmingsplan Valkenhorst zal BPD in 2024 starten met de ontwikkeling (bouwrijpmaken en verkoop) van de Limesbuurt. Het RVB zal (delen van) de het deelplan De Vindplaats door middel van tenders op de markt brengen. Afhankelijk van de planning van de gekozen ontwikkelaars zal op zijn vroegst in de tweede helft van 2024 begonnen kunnen worden met het bouwrijpmaken van dit gebied.
Frederiksoord – Zuid	Dit plan ligt zowel op grondgebied van Katwijk (Rijnsburg) als Oegstgeest. De ontwikkelaar start op het grondgebied van Katwijk en heeft de eerste fase met 40 woningen inmiddels in verkoop gebracht. Na het bouwrijpmaken zal in 2024 met de bouw van de betreffende woningen worden gestart. Afhankelijk van de interesse kan in 2024 ook een volgende fase op grondgebied van Katwijk in de verkoop worden gebracht.
Petronella van Saxenstraat II	Dunavie is in 2023 gestart met de bouw.
Hoornes Noord - Oost	Onder het voorbehoud van bezwaarprocedures zal het bestemmingsplan eind 2023 onherroepelijk zijn. Parallel hieraan zal Dunavie de omgevingsvergunning voor fase 2B aanvragen. De bouw hiervan kan dan in de loop van de eerste helft van 2024 starten.
Raamwerk (Rijnlands Zeehospitium)	De laatste fase met 87 woningen heeft enige vertraging opgelopen omdat de geldigheidsduur van het eerder uitgevoerde flora & faunaonderzoek was verstreken. Inmiddels is heeft de ontwikkelaar de 87 woningen op de markt gebracht en is gestart met het bouwrijpmaken van het terrein. In 2024 wordt dan gestart met de bouw van deze woningen.