De risico’s doen zich voor bij vrijwel alle activiteiten, taakvelden en projecten en vormen samen het risicoprofiel van de gemeente. Bij de uitwerking van het risicoprofiel brengen we met impact- en waarschijnlijkheid een rangorde aan in deze risico’s. In onderstaande tabel staan de significante risico’s van Katwijk met peildatum eind augustus 2024 (en stijging/daling in vergelijking met de jaarrekening 2023).
Bedragen x € 1.000
|
Meest omvangrijke risico's |
Kans |
Omvang Maximaal |
Stijging |
Incidenteel of structureel |
Benodigde weerstand-capaciteit** |
|---|---|---|---|---|---|
|
1.) Nadelige uitkomsten en tegenvallers in de investeringsportefeuille |
70% |
€ 24.100 |
Stijging |
(I) |
€ 5.300 |
|
2.) Gebieds Ontwikkeling Valkenhorst (GOV) |
50% |
€ 11.250 |
Daling |
(I) |
€ 4.900 |
|
3.) Tegenvallers in specifieke grondexploitaties, volgens MPG 2024 |
Divers* |
€ 5.900 |
Gelijk |
(I) |
€ 600 |
|
Het realiseren van minder opbrengsten (0% - 5%), MPG 2024 |
Divers* |
|
Gelijk |
(I) |
|
|
Optreden van 1 jaar vertraging en rente, volgens MPG 2024. |
Divers* |
|
Gelijk |
(I) |
|
|
4.) Garantiestellingen op gewaarborgde geldleningen op taakveld Sport, Zorg en Volkshuisvesting. |
30% |
€ 2.900 |
Daling |
(I) |
€ 1.600 |
|
5.) Sociaal Domein: Jeugdzorg, Aanhoudende armoede, Toename uitkeringen en budgetonzekerheid |
Divers* |
€ 4.600 |
Stijging |
(S) |
€ 2.100 |
|
6.) Onzekerheden en risico's in toekomstige opgaven en ambities energie en duurzaamheid |
50% |
€ 3.300 |
Daling |
(I) |
€ 1.500 |
|
7.) Nadelen en financiële gevolgen verbonden aan aansprakelijkheid in gerechtelijke uitspraken (JZ) |
50% |
€ 2.350 |
Stijging |
(I) |
€ 700 |
|
8.) ICT Risicoprofiel Artificial Intelligence, Big Data, Beveiliging van informatie, datalek / AVG |
30% |
€ 4.100 |
Daling |
(I) |
€ 1.800 |
|
9.) Risicoprofiel Beheer openbare ruimte (Openbare orde en veiligheid, Taak toezicht en Handhaving vergunningen). |
10% |
€ 800 |
Stijging |
(I) |
€ 300 |
|
10.) Algemene risico's cluster Inclusieve Samenleving, w.o. Opvang verwarde personen, Wonen licht verstandelijk beperkten, etc. |
70% |
€ 1.750 |
Daling |
(S) |
€ 700 |
|
11.) Begroting- en rekeningtekort | diverse ontwikkelingen bij gemeenschappelijke regelingen en verbonden partijen. |
50% |
€ 2.700 |
Stijging |
(S) |
€ 1.300 |
|
12.) Eventuele risico's of nadelige effecten uit het fiscaal profiel van de gemeente. |
30% |
€ 750 |
Gelijk |
(I) |
€ 250 |
|
13.) Algemene uitkering gemeentefonds |
- |
PM |
- |
- |
PM |
|
14.) Overige risico's (Infra, Bodem, Wijkbeheer, etc.). |
50% |
€ 2.000 |
Daling |
(S) |
€ 900 |
|
Totaal generaal |
|
€ 66.500 |
|
|
€ 21.950 |
|
Waarvan incidenteel |
|
|
|
|
€ 16.950 |
|
Waarvan structureel |
|
|
|
|
€ 5.000 |
|
Totaal benodigde weerstandscapaciteit |
|
|
|
|
€ 21.950 |
* Voor de grondexploitatie geldt: de kans van optreden is projectspecifiek. Met een weerstandscapaciteit van € 0,6 miljoen zijn, rekening houdend met positieve toekomstige exploitatieresultaten, de projectrisico’s (risico 1) voor 100% afgedekt en de marktrisico’s (risico 2 en 3) voor 50%. Op dit moment overtreft de beschikbare buffer het risicoprofiel van de grondexploitatie ruimschoots.
**In de laatste kolom ‘benodigde weerstandscapaciteit’ is een raming opgenomen die op basis van de simulatie nodig is om een risico af te dekken. De raming is veelal lager dan de vermenigvuldiging tussen kans van optreden en financiële omvang van het risico. De kans is gerelateerd aan het verwacht moment van optreden (binnen 1 tot 2 jaar= 90%, en vervolgens aflopend).
Uitleg over de risico’s in tabel 2 en een toelichting op de wijze van risicobeheersing (veelal met het karakter van overdragen, accepteren, vermijden of verminderen):
1.Dit risico vertegenwoordigt een algemene (stel)post voor nadelen in de investeringsportefeuille van de gemeente. In de portefeuille van onder andere infrastructurele en maatschappelijke projecten (Havenscharnier, MFA Hoornes, Huisvesting Cultuurbedrijf (Planck), Trappenberg Kloosterschuur) spelen bijvoorbeeld risico’s als hoogwaardige eisen, vertraging, meerkosten, onvoorziene afwaarderingen van grond enzovoort. Het risicoprofiel van de portefeuille is herijkt en opgeschoond in het voorjaar. Dit heeft geleid tot een beperkte bijstelling.
2.Uit een herijking van het risicoprofiel uit december 2022 Valkenhorst (GOV) zijn de risico’s projectoverstijgend en per deelgebied inzichtelijk. De maximale omvang van het brutorisicoprofiel is iets gedaald ten opzichte van de cijfers in de jaarrekening 2023. De gemeenteraad wordt periodiek geïnformeerd over Valkenhorst inzake risico’s als bestemmingsplan, middelen Woningbouwimpuls, de verkeersontsluiting, gewijzigde wetgeving en/of ruimtelijke kwaliteit.
3.De projectspecifieke onzekerheden en marktrisico’s van de grondexploitatie blijven bestaan, ondanks een neerwaartse trend (w.o Kleipetten-Zuid). In het MPG 2024 is de risicoanalyse en de ontwikkeling nader uitgewerkt. Projectleiders monitoren de risico’s van grondexploitatie – prijs, plan en programma – voortdurend aan de hand van specifieke projectinformatie. In periodieke planningsanalyses houden zij de tempoverschillen (vertragingsnadelen) in de gaten.
4.De gemeente Katwijk heeft een positie in achtervang en borgstelling (diverse taakvelden: cultuur, sport, zorg enzovoort) op langlopende leningen van maatschappelijke instellingen. Op dit moment staat zorgorganisatie DSV onder de aandacht, gelet op (een nieuwe fase in) de investeringsambitie Nieuw Salem. De treasury-functie in combinatie met de monitoring door ambtelijke vakspecialisten vormen een instrument om de risico’s vroegtijdig te signaleren.
5.Het sociaal domein heeft te maken met forse risico’s op gebied van jeugdzorg: de Hervormingsagenda, onzekerheden in de nu omvangrijke kosten, toename van het aantal hulpvragen, tekort aan personeel en oplopende wachtlijsten. Vanwege de forse omvang van dit risico heeft Katwijk een taskforce ingericht om dichter op dit proces te zitten en een beter beeld te krijgen van bijvoorbeeld maatregelen van interne beheersing.
6.De noodzakelijke energietransitie in de komende jaren vereist verzwaring van het net, met vermoedelijk grote investeringen in de boven- en ondergrondse infrastructuur van de gemeente, (Hoornes Aardgasvrij, Warmtevisie, Duurzaamheidsagenda). Katwijk heeft een eigen rol en volgt de ontwikkelingen, voert overleg met partners om de planvorming, de investeringsopgave en de financiële gevolgen bij de aanleg van warmtenetten in beeld te houden.
7.De gemeente heeft een juridisch risicoprofiel dat verbonden is aan lopende rechtszaken. De beheersing bestaat uit de juridische control en specifieke maatregelen op dossierniveau. De gemeente Katwijk wordt hierbij ondersteund door een huisadvocaat in zowel civiele als bestuursrechtelijke kwesties.
8.De ICT-ontwikkelingen staan niet stil en met ontwikkelingen als artificial intelligence en big data neemt de kwetsbaarheid voor een virus of hacking toe. Het risico is aanzienlijk op bijvoorbeeld een datalek en langdurige uitval van ICT-systemen, in combinatie met privacyrichtlijn AVG. Katwijk innoveert volop en neemt maatregelen op gebied van uitwijkmogelijkheden en extra beveiliging van gegevens (informatiebeveiliging).
9.Dit risico speelt in op een mogelijk tekort aan middelen in de reguliere exploitatie 2025 en verder, als het gaat om taken met betrekking tot inspectie (vergunningen en toezicht/handhaving) en openbare orde en veiligheid (extra inzet vanwege overlast jongeren en/of – drugsgerelateerde – criminaliteit).
10.Binnen het takenpakket van Inclusieve Samenleving is sprake van diverse risico’s die de taken van de gemeente betreffen. Dat behelst naast de Wmo (zorg in natura en hulp bij het huishouden) een breed pakket gemeentelijke taken (waaronder armoedebestrijding, schuldhulpverlening, nieuw beschut werk (instroom en loonkostensubsidie) en wonen licht verstandelijk beperkten).
11.De gemeente draagt bij aan eventuele tekorten bij gemeenschappelijke regelingen en verbonden partijen (een bijdrage aan diverse samenwerkingsverbanden). De herijking van het risicoprofiel van diverse verbonden partijen loopt nog. Dat geldt ook voor de analyse van de bijdrage(n) van Katwijk over 2024 en 2025. Het jaarresultaat van samenwerkingsverbanden staat onder druk. De gemeente monitort daarom de ontwikkelingen en de financiële positie (mede vanwege het nog onbekende effect van inflatie). Ook is de trend ‘minder taken mogelijk met hetzelfde geld’ duidelijk zichtbaar.
Dit brengt extra risico’s voor de gemeente met zich mee, als de verbonden partijen niet zelfstandig in staat zijn om tekorten te kunnen financieren. De werkgroep Financiële kaderstelling gemeenschappelijke regelingen Hollands Midden monitort de algemene ontwikkelingen en de financiële positie van diverse partijen.
12.De gemeente kan nog geconfronteerd worden met nadelige fiscale gevolgen. De laatste scan heeft geleid tot beperkte bevindingen. Nadelen zijn voorzien in de jaarrekening 2023. Desondanks zijn nadelen uit de fiscale positie van openstaande zaken nog niet uit te sluiten. Met fiscaal advies van een externe deskundige streeft de gemeente naar een minimale belastingplicht en beperking van risico’s.
13.De uitwerking van het coalitieakkoord van het nieuwe kabinet kent nog enkele onzekerheden voor de algemene uitkering gemeentefonds (bijvoorbeeld omzetten SPUK’s met een korting). Die onzekerheden zijn in de afgelopen meicirculaire niet weggenomen. De verwachting is dat de septembercirculaire duidelijkheid gaat bieden. Omdat de uitkomst nog volstrekt onzeker is, staat nu een PM-post in het risicoprofiel van de gemeente.
14.Betreft diverse kleine risico’s op taakvelden handhaving, inkomensondersteuning, participatie/ inburgering en reiniging. In deze post is ook een stelpost van € 1 miljoen opgenomen voor de algemene risico’s.
De gemeente treft zowel specifieke als generieke beheersmaatregelen om bovenstaande risico’s te verminderen of (op termijn) uit te sluiten. De concrete vormen van risicobeheersing zijn in hoofdlijn samen te vatten als: overdragen, accepteren, vermijden of verminderen. Overigens zijn in enkele gevallen de beïnvloedingsmogelijkheden van de gemeente tot een minimum beperkt. In die gevallen blijft ons ingrijpen beperkt tot het monitoren van de actualiteit en bijsturen waar mogelijk.
Analyse
De gemeente verwacht op korte en middellange nadelige gevolgen die voortkomen uit het coalitieakkoord van het nieuwe kabinet, de forse eigen investeringsopgave en ook (regionale) samenwerkingsverbanden. Die risico’s raken vanwege het financieel karakter een groot deel van de gemeentebegroting op verschillende taken (financieel effect op jeugdhulp, sociaal domein, volkshuisvesting en milieu).
Dit vraagt van de gemeente een alerte houding en zorgvuldige afwegingen om te komen tot integrale oplossingen. Hoewel de exacte financiële impact op dit moment lastig in te schatten is, dient Katwijk hier tijdig zicht op te krijgen. Zodat risico’s kunnen worden voorkomen of de eventuele financiële nadelen in de begroting verwerkt kunnen worden.
Het risicoprofiel is in de kern terug te brengen naar risico’s rondom het forse investeringsprogramma, het sociaal domein (vooral jeugdzorg), GOV en de risico’s bij verbonden partijen of bestaande samenwerkingsverbanden.
Het bruto risicoprofiel van de gemeente is in vergelijking met de jaarrekening 2023 beperkt gedaald.