Ontwikkelingen
Als het gaat om de zorg voor de kinderen en gezinnen in onze gemeente staan we aan de lat voor een grote maatschappelijke opgave met een wettelijke, financiële eindverantwoordelijkheid. We streven ernaar dat alle jeugdigen in onze gemeente zoveel mogelijk gezond en veilig kunnen opgroeien. Voor gezinnen en kinderen die het écht nodig hebben, zorgen we dat passende hulp zo tijdig mogelijk beschikbaar is.
Het systeem waarbinnen we dit als gemeente moeten organiseren is echter complex. We hebben te maken met veel actoren, afhankelijkheden van andere zorgwetten, vele aanbieders en unieke, complexe problematiek. De druk op dit complexe systeem wordt steeds hoger. Dit geldt niet alleen voor onze gemeente en regio, maar is in heel Nederland merkbaar. Deze druk vertaalt zich in wachtlijsten en hoge kosten. De doorlopende kostenstijging van de gespecialiseerde jeugdhulp heeft een grote impact op de gemeentelijke begrotingen, maar interventies in het verleden hebben niet voldoende effect gehad op de kostenbeheersing. De mogelijkheden om financieel bij te sturen lijken beperkt.
Er is helaas geen eenvoudige of pasklare oplossing voor de uitdagingen waarvoor we staan. Dat vraagt om een groot lerend vermogen. Daarom kijken we in Katwijk, samen met de regionale partners en gemeenten, welke inspanningen we wél kunnen doen. We innoveren, verbeteren en leren van elkaar.
Lokale ontwikkelingen
Lokaal blijven we ons ook in het komende jaar inzetten op de verbetering van de kwaliteit van ons eigen sociale wijkteam, door het aanscherpen van onze werkwijzen en -procedures en door verbetering van de samenwerking met onze lokale partners. In 2024 is een evaluatie van het sociale wijkteam uitgevoerd. In 2025 gaan we verder met de aanbevelingen die hieruit naar voren zijn gekomen.
Daarnaast zetten we ons via de Maatschappelijke agenda, de Onderwijsagenda, de uitvoeringsagenda Armoede, het Actieplan GALA en het Jeugd- en jongerenwerk in voor het voorkomen, ‘klein’ houden en vroegtijdig signaleren van problemen. Dit vooral om ervoor te zorgen dat jongeren bij voorkeur niet in de positie komen dat zij jeugdhulp nodig hebben. Als we dit voor kunnen zijn, dragen we eraan bij dat inwoners nu en in de toekomst een bepaalde mate van hulp en ondersteuning zelf kunnen organiseren en zelfstandig en sterk vooruit kunnen. Deze effecten zien we pas op langere termijn terug in de financiële cijfers, omdat we ons hierbij vooral richten op inwoners die nog niet in aanraking zijn gekomen met jeugdhulp – dat willen we juist zoveel mogelijk voorkomen. Dit sluit naadloos aan bij het waardegedreven mens(centraal)beeld van dit college.
Regionale ontwikkelingen
De gemeente Katwijk koopt specialistische jeugdhulp gezamenlijk in met de andere gemeenten in de regio Holland Rijnland. Ook hiervoor geldt dat, ondanks alle inspanningen, de druk op het jeugdhulpstelsel in onze regio onverminderd hoog blijft. De portefeuillehouders (PHO) Jeugd in Holland Rijnland hebben geconstateerd dat de huidige situatie vraagt om fundamentele heroverweging van de manier waarop het stelsel van jeugdhulp in de regio is ingericht en functioneert. Dit is de reden dat zij gezamenlijk hebben besloten tot het instellen van een bestuurlijke Taskforce Jeugdhulp om te onderzoeken welke fundamentele keuzes noodzakelijk zijn om meer sturing te kunnen geven aan het bereiken van inhoudelijke en financiële doelen. De verwachting is dat de regionale taskforce in het vierde kwartaal van 2024 de eerste adviezen uitgeeft als basis voor fundamentele veranderingen in het systeem. Het komende jaar zal in het teken staan van de implementatie van deze adviezen, met als belangrijkste doel: zorgen dat we sneller kunnen voldoen aan de gezamenlijke opdracht om goede, tijdige, passende jeugdhulp te bieden en wachttijden en kosten te beperken. Deze adviezen vormen tevens het startpunt voor het inkoopplan voor de nieuwe contractperiode.
Verder blijven we ons in 2025 binnen het regionaal samenwerkingsverband onverminderd inzetten op het versterken van de regierol die gemeenten hebben aangenomen en versterken we de samenwerking met verschillende partijen en ketenpartners om de jeugdhulp te verbeteren. De belangrijkste speerpunten: het terugdringen van wachttijden en wachtlijsten en het zoveel mogelijk beheersen van de uitgaven aan jeugdhulp. Om dit te realiseren werken we met kleinschalige oplossingen en interventies om uiteindelijk tot een duurzame verbetering van de knelpunten te komen. Zo kunnen oplossingen in het klein uitgetest en bijgestuurd worden. Dit past ook in een lerende aanpak, waarvan we geloven dat dat de manier is om de uitdagingen waarvoor we staan te kunnen bedwingen. Een voorbeeld van kleinschalige oplossingen waaraan we regionaal werken is het stimuleren van groepsaanbod ten koste van individuele begeleiding.
Landelijke ontwikkelingen
Naast alles wat we lokaal en regionaal al doen vraagt het Rijk alle regio's om mee te werken aan landelijke ontwikkelingen in de gespecialiseerde jeugdzorg. Een voorbeeld daarvan is de Hervormingsagenda Jeugd. Na lange onderhandelingen is hierover in 2023 landelijk een akkoord bereikt. De Hervormingsagenda Jeugd bevat afspraken om de jeugdzorg te verbeteren en financieel houdbaar te krijgen. Ook komt er een aanpassing van de Jeugdwet. Van alle betrokken partijen (waaronder het ministerie van VWS, gemeenten en zorgaanbieders) wordt inzet verwacht om deze verbeteringen te realiseren. Als gemeente hebben wij op het VNG-congres een motie gesteund om te laten weten dat wij de maatregelen in de Hervormingsagenda niet concreet genoeg vinden en twijfelen aan de doorrekening, terwijl de nieuwe besparingen al wel worden ingeboekt door het Rijk. Hiermee voorzien wij mogelijk eenzelfde scenario als zich de afgelopen jaren heeft voltrokken.
We benutten de kansen en mogelijkheden die de Hervormingsagenda biedt, door de ambities en acties te koppelen aan bestaande ontwikkelingen. We vertalen de ambities en acties naar onze eigen lokale context en proberen hiermee ook de druk op de uitvoering te verminderen. Daarnaast zullen we ons kritisch blijven uiten over de ingeboekte taakstellingen voor maatregelen waarvan we verwachten dat ze (op korte termijn) geen besparing opleveren. We zoeken contact met andere gemeenten in het land om gezamenlijk een lobby richting de rijksoverheid/landelijke politiek te starten. Daarbij baseren wij ons onder andere op de constateringen van Sharon Stellaard over vijftig jaar hervormen in de jeugdzorg.